Namaz Kılmayan Kafir Olur mu?

“Kişiyle küfür (veya şirk) arasında namazın terki vardır.”
(Müslim, İman, 134; Tirmizî, İman, 9; Ebû Dâvûd, Sünnet, 15; İbn Mâce, İkâmetu’s-Salât, 1077)

Bu hadis, sahih hadis kaynaklarında (Kütüb-i Sitte) yer almakta olup sahihlik derecesi yüksek kabul edilir. Ayrıca, Büreyde b. Husayb’dan nakledilen bir başka rivayette şöyle buyrulmuştur:
“Bizimle onlar (münafıklar) arasındaki ahit namazdır. Kim namazı terk ederse kâfir olur.”
(Nesâî, Salât, 8; Tirmizî, İman, 9; İbn Mâce, İkâmetu’s-Salât, 1078)

Bu hadislerin sahihlik derecesi, İslam alimleri tarafından genellikle kabul edilmiştir. Ancak, hadiste geçen “kâfir olur” ifadesinin yorumu, alimler arasında farklı yaklaşımlara yol açmıştır. Taberî’nin tefsirinde, namazın terk edilmesiyle ilgili ayetlerin (örneğin, Meryem, 19/59; Müddessir, 74/40-43) açıklamalarında, namazı terk edenlerin büyük günah işlediği ve ağır bir cezaya çarptırılacağı belirtilir, ancak doğrudan “kâfir olur” ifadesine vurgu yapılmaz.

3. Alimlerin Görüşleri
Namaz kılmayanın kafir olup olmayacağı konusu, İslam alimleri arasında farklı mezhepler ve ekoller bağlamında tartışılmıştır. Bu tartışmalar, hadisteki “kâfir olur” ifadesinin literal (zahirî) mi yoksa mecazî mi olduğu, namazın farziyetini inkâr edenlerle tembellik veya ihmal nedeniyle namaz kılmayanlar arasında ayrım yapılıp yapılmayacağı noktalarında yoğunlaşmıştır. Aşağıda, İbn Hacer, Suyûtî, Beyhakî ve Hâkim gibi alimlerin görüşleri ile diğer önemli alimlerin yaklaşımları ele alınacaktır.
a) İbn Hacer el-Askalânî (ö. 852/1449)
İbn Hacer, Fethu’l-Bârî adlı eserinde (Buhârî şerhi, 1/88-89) namazı terk etmenin hükmüyle ilgili hadisleri değerlendirirken, bu hadislerin zahirî anlamıyla namazı terk edenin kâfir olacağı sonucuna varılabileceğini belirtir. Ancak, İbn Hacer, Hanefî ve çoğunluk Ehl-i Sünnet alimlerinin görüşüne katılarak, namazın farziyetini inkâr edenin kâfir olacağı, fakat tembellik veya ihmal nedeniyle namaz kılmayanın büyük günah işlediği halde dinden çıkmayacağı görüşünü benimser. İbn Hacer’e göre, hadisteki “kâfir olur” ifadesi, namazın önemini vurgulamak için kullanılan bir mübalağa (teşdid) ifadesidir ve bu kimseleri dinden çıkarmaz, ancak onları ağır bir günahla sorumlu tutar.

b) Celâleddin es-Suyûtî (ö. 911/1505)
Suyûtî, Miftâhu’l-Cenne fi’l-İhticâci bi’s-Sünne adlı eserinde (s. 14) sahih hadisleri inkâr edenin kâfir olacağını belirtir. Namaz kılmama konusunda ise, namazın farziyetini inkâr edenin kâfir olacağı konusunda ittifak olduğunu vurgular. Ancak, farziyetine inanıp tembellik nedeniyle namaz kılmayanın durumu hakkında daha mutedil bir yaklaşım sergiler. Suyûtî, bu hadislerin namazın önemini vurgulamak için geldiğini ve “kâfir olur” ifadesinin mecazî olarak, bu kimselerin küfre yakın bir günah işlediği anlamında kullanılabileceğini ifade eder.

c) Beyhakî (ö. 458/1066)
Beyhakî, Şuabu’l-İman (7/17, hadis no: 4585) adlı eserinde “Kişiyle küfür arasında namazın terki vardır” hadisini sahih bir isnadla nakletmiştir. Beyhakî, bu hadisi yorumlarken, namazı terk etmenin büyük bir günah olduğunu ve bu kimselerin Allah’ın koruması dışına çıkabileceğini belirtir. Ancak, namaz kılmayanın doğrudan kâfir olup olmayacağı konusunda net bir hüküm belirtmekten ziyade, hadisin namazın önemini vurgulamak için geldiğine işaret eder.

d) Hâkim en-Nîsâbûrî (ö. 405/1014)
Hâkim, Müstedrek adlı eserinde (1/131) namazın terkiyle ilgili hadisleri sahih olarak sınıflandırmış ve bu hadislerin namazın İslam’daki merkezi konumunu gösterdiğini vurgulamıştır. Hâkim, namazı terk edenin kâfir olacağı hadislerini literal olarak anlamaya meyilli olsa da, bu hadislerin bağlamına göre yorumlanması gerektiğini belirtir. Özellikle, namazın farziyetini inkâr edenlerle, tembellik nedeniyle namaz kılmayanlar arasında ayrım yapılmasını savunur.
e) Diğer Alimlerin Görüşleri
Hanefîler: Hanefî mezhebine göre, namazın farziyetini inkâr eden kâfir olur, çünkü bu, dinin zarurî bir hükmünü reddetmektir. Ancak, farziyetine inanıp tembellik nedeniyle namaz kılmayan kişi kâfir olmaz, fakat büyük günah işler. Bu kişi tövbeye çağrılır.